140 lat temu urodził się Niels Bohr

7 października 1885 roku w Kopenhadze urodził się Niels Henrik David Bohr. Jego ojciec Christian Bohr był profesorem fizjologii na Uniwersytecie Kopenhaskim. Matka, Ellen Adler Bohr, pochodziła z rodziny żydowskich bankierów i intelektualistów. Niels dorastał w środowisku, które ceniło naukę i dyskusję. Od najmłodszych lat interesował się fizyką i matematyką. Już w szkole średniej samodzielnie przeprowadzał eksperymenty z elektrycznością. Studiował na Uniwersytecie Kopenhaskim, gdzie uzyskał tytuł magistra w 1909 roku. W 1911 roku obronił doktorat dotyczący przewodnictwa elektronowego w metalach. Jego praca zwróciła uwagę J.J. Thomsona i Ernesta Rutherforda.

Praca naukowa i odkrycia

W 1912 roku Bohr wyjechał do Manchesteru, by współpracować z Rutherfordem. Tam zapoznał się z modelem atomu z jądrem, który Rutherford niedawno zaproponował. Bohr ulepszył go w 1913 roku, tworząc model atomu wodorowego, w którym elektrony krążą po ściśle określonych orbitach. To wyjaśniało widmo emisji wodoru. Jego model stał się fundamentem nowoczesnej fizyki atomowej. Bohr zaproponował też pojęcie kwantowania energii, co stanowiło krok w stronę mechaniki kwantowej. W latach 20. XX wieku rozwinął koncepcję komplementarności, według której zjawiska kwantowe można opisywać na różne, uzupełniające się sposoby. W 1922 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za badania nad strukturą atomu i promieniowaniem. W Kopenhadze założył Instytut Fizyki Teoretycznej, który przyciągał wielu młodych naukowców, m.in. Wernera Heisenberga i Wolfganga Pauliego.

Ciekawostki

Podczas II wojny światowej Bohr pomagał naukowcom żydowskiego pochodzenia uciekać przed nazizmem. Po zajęciu Danii przez Niemców w 1943 roku uciekł do Szwecji, a stamtąd do Wielkiej Brytanii i USA. W Stanach Zjednoczonych uczestniczył w rozmowach dotyczących Projektu Manhattan, choć sam był zwolennikiem pokojowego wykorzystania energii jądrowej. Po wojnie apelował o międzynarodową kontrolę nad bronią atomową. Bohr był znany z długich, spokojnych rozmów z uczniami i współpracownikami. Lubił spacerować i dyskutować o filozoficznych aspektach fizyki. Ciekawostką jest, że w jego domu w Kopenhadze istniała specjalna skrytka na piwo w murze, gdzie utrzymywano stałą temperaturę. Niels Bohr zmarł 18 listopada 1962 roku w wieku 77 lat. Jego wizerunek zdobił duński banknot o nominale 500 koron. W 1997 roku nazwano jego imieniem pierwiastek o liczbie atomowej 107 — bohrium (Bh).