31 lat temu odkryto pierwiastek chemiczny darmsztadt

9 listopada 1994 roku w Instytucie Badań Ciężkich Jonów (GSI) w Darmstadt naukowcy po raz pierwszy zsyntetyzowali pierwiastek o liczbie atomowej 110. Doświadczenie polegało na bombardowaniu jądra ołowiu-208 jonami niklu-62. W wyniku zderzeń powstały pojedyncze atomy nowego pierwiastka, który otrzymał nazwę darmsztadt (Ds). Pierwsze obserwacje były krótkotrwałe, gdyż atomy rozpadały się w ułamkach sekund. Odkrycie potwierdziły kolejne eksperymenty prowadzone w Niemczech, Japonii i Rosji. W 2003 roku Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej (IUPAC) uznała odkrycie za pewne.

Właściwości i charakterystyka

Darmsztadt należy do grupy metali przejściowych w układzie okresowym. Zajmuje miejsce pod platyną, co sugeruje, że jego własności mogą przypominać ten pierwiastek. Ze względu na krótkotrwałą stabilność nie udało się jednak zbadać go w warunkach chemicznych. Najdłużej żyjący izotop, Ds-281, posiada okres półtrwania około 20 sekund. Wszystkie inne znane izotopy rozpadają się jeszcze szybciej. Produkcja pierwiastka jest bardzo kosztowna, a uzyskuje się tylko pojedyncze atomy. Naukowcy badają go głównie w celu poszerzenia wiedzy o strukturze jądra atomowego i granicach tzw. wyspy stabilności.

Ciekawostki i następstwa

Pierwiastek początkowo oznaczano symbolem Ununnilium (Uun), co w łacinie oznaczało „jeden-jeden-zero”. Nazwa „darmsztadt” została przyjęta w 2003 roku na cześć miasta, w którym dokonano odkrycia. Było to pierwsze miasto w Niemczech, które otrzymało taki zaszczyt. Odkrycie darmsztadtu było częścią międzynarodowego wyścigu o tworzenie coraz cięższych pierwiastków. Zespół badawczy w Darmstadt wcześniej zsyntetyzował także pierwiastki 107, 108 i 109. Każde udane doświadczenie wymagało precyzyjnych akceleratorów i detektorów cząstek. Naukowcy często powtarzali próby przez wiele tygodni, aby zarejestrować tylko kilka atomów. Darmsztadt nie znajduje żadnego praktycznego zastosowania poza badaniami podstawowymi. Jest jednak przykładem możliwości współczesnej inżynierii jądrowej. Odkrycie z 1994 roku pokazuje, jak daleko sięga ciekawość człowieka w poznawaniu granic materii.