7 października 1885 roku w Kopenhadze urodził się Niels Henrik David Bohr. Jego ojciec Christian Bohr był profesorem fizjologii na Uniwersytecie Kopenhaskim. Matka, Ellen Adler Bohr, pochodziła z rodziny żydowskich bankierów i intelektualistów. Niels dorastał w środowisku, które ceniło naukę i dyskusję. Od najmłodszych lat interesował się fizyką i matematyką. Już w szkole średniej samodzielnie przeprowadzał eksperymenty z elektrycznością. Studiował na Uniwersytecie Kopenhaskim, gdzie uzyskał tytuł magistra w 1909 roku. W 1911 roku obronił doktorat dotyczący przewodnictwa elektronowego w metalach. Jego praca zwróciła uwagę J.J. Thomsona i Ernesta Rutherforda.

Praca naukowa i odkrycia

W 1912 roku Bohr wyjechał do Manchesteru, by współpracować z Rutherfordem. Tam zapoznał się z modelem atomu z jądrem, który Rutherford niedawno zaproponował. Bohr ulepszył go w 1913 roku, tworząc model atomu wodorowego, w którym elektrony krążą po ściśle określonych orbitach. To wyjaśniało widmo emisji wodoru. Jego model stał się fundamentem nowoczesnej fizyki atomowej. Bohr zaproponował też pojęcie kwantowania energii, co stanowiło krok w stronę mechaniki kwantowej. W latach 20. XX wieku rozwinął koncepcję komplementarności, według której zjawiska kwantowe można opisywać na różne, uzupełniające się sposoby. W 1922 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za badania nad strukturą atomu i promieniowaniem. W Kopenhadze założył Instytut Fizyki Teoretycznej, który przyciągał wielu młodych naukowców, m.in. Wernera Heisenberga i Wolfganga Pauliego.

Ciekawostki

Podczas II wojny światowej Bohr pomagał naukowcom żydowskiego pochodzenia uciekać przed nazizmem. Po zajęciu Danii przez Niemców w 1943 roku uciekł do Szwecji, a stamtąd do Wielkiej Brytanii i USA. W Stanach Zjednoczonych uczestniczył w rozmowach dotyczących Projektu Manhattan, choć sam był zwolennikiem pokojowego wykorzystania energii jądrowej. Po wojnie apelował o międzynarodową kontrolę nad bronią atomową. Bohr był znany z długich, spokojnych rozmów z uczniami i współpracownikami. Lubił spacerować i dyskutować o filozoficznych aspektach fizyki. Ciekawostką jest, że w jego domu w Kopenhadze istniała specjalna skrytka na piwo w murze, gdzie utrzymywano stałą temperaturę. Niels Bohr zmarł 18 listopada 1962 roku w wieku 77 lat. Jego wizerunek zdobił duński banknot o nominale 500 koron. W 1997 roku nazwano jego imieniem pierwiastek o liczbie atomowej 107 — bohrium (Bh).

6 października 1941 roku amerykański wynalazca Chester Carlson uzyskał patent na proces kserografii, czyli kopiowania dokumentów przy użyciu suchego proszku i ładunków elektrostatycznych. Carlson, z zawodu fizyk i prawnik patentowy, pracował wcześniej w bibliotece patentowej, gdzie musiał codziennie sporządzać liczne kopie dokumentów. Uciążliwe przepisywanie i stosowanie metod fotograficznych zainspirowały go do poszukiwania prostszego rozwiązania. Już w 1938 roku przeprowadził pierwszy udany eksperyment w wynajętym pokoju laboratoryjnym w Astorii w stanie Nowy Jork. W doświadczeniu użył siarki, płyty cynkowej i prostego napisu „10-22-38 Astoria”, który przeszedł do historii jako pierwsza kserokopia.

Jak to działa?

Kserografia opiera się na zjawisku fotoprzewodnictwa i elektrostatyki. Na powierzchni bębna powleczonego materiałem światłoczułym gromadzi się ładunek elektrostatyczny. Oświetlenie obrazu dokumentu powoduje, że ładunek zanika tam, gdzie dociera światło. W pozostałych miejscach przyciągany jest proszek – toner – który następnie przenosi się na papier i utrwala pod wpływem ciepła. Rozwiązanie Carlsona nie wymagało użycia płynów chemicznych ani specjalnych papierów. Patent z 1941 roku był początkiem procesu, który zrewolucjonizował biura na całym świecie. Początkowo Carlson nie znalazł sponsorów, ponieważ wielu uważało pomysł za zbyt skomplikowany i niepraktyczny. Wsparcie uzyskał dopiero w latach 40. od organizacji Battelle Memorial Institute oraz od niewielkiej firmy Haloid, która później zmieniła nazwę na Xerox Corporation.

Xerox

Pierwsze komercyjne kserokopiarki pojawiły się w 1959 roku i szybko zdobyły popularność. Urządzenie Xerox 914 stało się symbolem nowoczesnego biura i sprzedało się w tysiącach egzemplarzy. Wprowadzenie kserografii znacząco zmniejszyło koszty kopiowania i ułatwiło obieg dokumentów. Chester Carlson przeznaczył znaczną część swojego majątku na cele charytatywne i badawcze. Jego wynalazek wpłynął nie tylko na administrację i naukę, ale też na szkolnictwo i kulturę masową. Możliwość łatwego kopiowania przyczyniła się do szybszego rozpowszechniania wiedzy, dokumentów urzędowych, a nawet ulotek i publikacji nieformalnych. W wielu krajach pojawiły się regulacje prawne związane z ochroną praw autorskich, które zaczęto łamać właśnie dzięki łatwości kopiowania. Sama nazwa „xerox” stała się w języku potocznym synonimem kopiowania dokumentów. Carlson został zapamiętany jako skromny wynalazca, który swoją pomysłowością odmienił sposób pracy biurowej.

68 lat temu

4 października 1957 roku Związek Radziecki wyniósł na orbitę okołoziemską pierwszą sztuczną sondę kosmiczną.

Początek ery kosmicznej

Sonda Sputnik I miała kształt kuli o średnicy 58 centymetrów i ważyła 83,6 kilograma. Do kuli przymocowano cztery długie anteny. Sygnał radiowy satelity nadawano w dwóch częstotliwościach, co umożliwiało śledzenie go na całym świecie. Lot trwał 92 dni, a satelita okrążył Ziemię ponad 1400 razy. Anteny przekazywały charakterystyczne sygnały, które odbierały zarówno profesjonalne stacje, jak i amatorzy. Sygnał radiowy miał prostą konstrukcję, ale dostarczał cennych informacji o stanie jonosfery.

Technika i organizacja

Do wyniesienia satelity użyto rakiety R-7, opracowanej pierwotnie jako międzykontynentalny pocisk balistyczny. Konstrukcja rakiety umożliwiała udźwig nieco ponad 500 kilogramów na niską orbitę. Sputnik I nie posiadał przyrządów badawczych poza radiem i czujnikami temperatury. Naukowcy dzięki danym ustalili, jak materiały znoszą warunki próżni i promieniowania. Zastosowana kula wykonana była z polerowanego stopu aluminium. Wnętrze sondy wypełniał azot pod ciśnieniem. System hermetyczny pozwalał badać szczelność i rejestrować zmiany w czasie lotu. Po utracie energii baterii sygnał radiowy ucichł. Sam obiekt pozostał na orbicie do 4 stycznia 1958 roku, kiedy spłonął w atmosferze.

Ciekawostki i następstwa

Sputnik I wywołał duże poruszenie w opinii publicznej. W wielu krajach amatorzy nasłuchiwali sygnału na prostych odbiornikach radiowych. Czasopisma zamieszczały tabele z godzinami przelotów, a ludzie obserwowali satelitę gołym okiem lub przez lornetki. Konstruktor główny, Siergiej Korolow, kierował całym projektem w tajemnicy, ponieważ jego nazwisko długo nie pojawiało się w oficjalnych publikacjach. Sputnik I zapoczątkował intensywny rozwój techniki satelitarnej. Wkrótce potem ZSRR wysłał na orbitę Sputnik II z psem Łajką. Pierwszy satelita ważył niewiele, ale dowiódł możliwości rakiet międzykontynentalnych. W wielu państwach uczelnie i szkoły zaczęły rozwijać programy techniczne związane z elektroniką i radiem. Wydarzenie to uruchomiło nową rywalizację technologiczną, która objęła wiele dziedzin. Satelita o prostej budowie stał się symbolem nowej epoki badań kosmosu.

Dzień Programisty - to święto programistów obchodzone w 256 dniu roku (256 = 2 do potęgi 8, czyli liczba wartości możliwych do reprezentowania w jednym bajcie). Tradycyjnie w ten dzień programiści starają się go uczcić w jakiś niekonwencjonalny sposób. Dzień Programisty wypada 13 września, a w latach przestępnych 12 września.

Początki obchodów

Dzień Programisty nie powstał od razu jako święto oficjalne. W latach 90. środowiska informatyczne zaczęły nieformalnie zaznaczać 256. dzień roku. Idea szybko przyjęła się wśród studentów i pasjonatów komputerów. Dyskusje na forach internetowych spopularyzowały tę datę. Pierwsze wzmianki o wspólnym świętowaniu pojawiły się około końca XX wieku.

Uznanie oficjalne

W 2002 roku dwóch rosyjskich programistów złożyło petycję do władz. Proponowali ustanowienie Dnia Programisty w kalendarzu państwowym. Udało się to po kilku latach. W 2009 roku Dmitrij Miedwiediew podpisał dekret. Od tego momentu Rosja oficjalnie obchodzi Dzień Programisty 12 września w roku przestępnym lub 13 września w zwykłym. To był pierwszy kraj, który nadał temu dniu rangę państwową.

Rozprzestrzenianie się tradycji

Po decyzji rosyjskich władz święto zyskało popularność na świecie. Firmy informatyczne w Europie i Ameryce zaczęły organizować wydarzenia. W Polsce dzień ten obchodzony jest głównie w środowiskach IT. W sieci pojawiają się wtedy specjalne konkursy i wpisy. Chociaż nie ma oficjalnego statusu, społeczność programistów traktuje ten dzień poważnie. Dziś Dzień Programisty funkcjonuje jako tradycja zawodowa. Symbolika liczby 256 podtrzymuje jego wyjątkowy charakter.

Dzień Energetyka przypada 14 sierpnia i jest świętem wszystkich osób pracujących w sektorze energetycznym. Został ustanowiony na pamiątkę św. Maksymiliana Kolbego – patrona energetyków w Polsce. To dzień uznania dla inżynierów, techników, monterów, operatorów i wszystkich osób związanych z wytwarzaniem, przesyłem i dystrybucją energii. Święto to ma także na celu podkreślenie znaczenia niezawodnego dostarczania energii w życiu codziennym i w gospodarce.

W czasach PRL-u obchodzono je początkowo w grudniu, a od 1972 roku przeniesiono je na sierpień.
Dziś jest to oficjalne święto branżowe, uznane przez Ministerstwo Gospodarki.

162 lata temu

30 lipca 1863 roku urodził się na farmie w Dearborn w stanie Michigan Henry Ford. Pochodził z rodziny rolniczej, ale od najmłodszych lat interesował się mechaniką. Już jako nastolatek rozbierał i naprawiał zegarki. Zafascynowany maszynami, w wieku 16 lat opuścił rodzinny dom i przeniósł się do Detroit, gdzie rozpoczął pracę jako praktykant w warsztacie mechanicznym.

W 1891 roku został inżynierem w firmie Edison Illuminating Company. Tam zdobył praktyczne doświadczenie w zakresie silników i energii. Jego współpraca z Thomasem Edisonem miała duży wpływ na dalszy rozwój kariery. W wolnym czasie Ford budował własne pojazdy. W 1896 roku zaprezentował swój pierwszy samochód – Quadricycle, napędzany silnikiem benzynowym.

Założenie Ford Motor Company i produkcja Modelu T

W 1903 roku Ford założył własną firmę – Ford Motor Company. Z pomocą inwestorów rozpoczął produkcję prostych, niezawodnych samochodów. Przełom nastąpił w 1908 roku, gdy zaprezentowano Model T. Był to samochód tani, solidny i łatwy w obsłudze. Ford postanowił, że auto powinno być dostępne dla przeciętnego Amerykanina.

Aby osiągnąć ten cel, w 1913 roku Ford wprowadził taśmę montażową w fabryce w Highland Park. Było to jedno z najważniejszych wydarzeń w historii przemysłu. Zastosowanie linii produkcyjnej radykalnie obniżyło koszty produkcji i skróciło czas montażu jednego auta z 12 godzin do około 90 minut. Dzięki temu cena Modelu T spadła, a jego sprzedaż rosła. Do 1927 roku sprzedano ponad 15 milionów egzemplarzy.

Rewolucja w produkcji

Henry Ford zrewolucjonizował sposób produkcji na skalę masową. Stał się symbolem nowoczesnego przemysłu i postępu technicznego. Wprowadził zasadę „wysokie płace – niskie ceny”. W 1914 roku podniósł robotnikom dniówkę do 5 dolarów, co było dwukrotnością ówczesnej średniej. Uważał, że pracownicy powinni zarabiać tyle, by mogli kupować produkty, które sami wytwarzają.

Ford interesował się także tematami społecznymi i edukacyjnymi. Promował ideę „szkoły pracy”, wspierał rozwój rolnictwa mechanicznego i popularyzował samochód jako narzędzie wolności. Był jednak również postacią kontrowersyjną – krytykowano go za antysemickie poglądy i skrajny konserwatyzm.

Zmarł 7 kwietnia 1947 roku w wieku 83 lat. Pozostawił po sobie firmę, która przetrwała do dziś. Jego nazwisko stało się synonimem innowacji, produkcji seryjnej i demokratyzacji technologii. Henry Ford wpłynął na sposób, w jaki ludzie pracują, podróżują i żyją. Jego idee wykraczały poza motoryzację – stały się podstawą XX-wiecznego przemysłu i gospodarki.